Koosjer voedsel bereid door kenner van Joodse spijswetten

De Joodse spijswetten zijn zo gecompliceerd dat de voedselproductie niet door leken kan worden bereid. Een aantal basisproducten zoals vlees, kaas en brood geldt dat het in ieder geval alleen maar ritueel bereid kan worden. Op zekere hoogte mag de voedselbereiding toch door leken verzorgd worden. Hoe gaat het keuren van koosjer voedsel in z'n werk? We kijken naar het koosjer-certificaat, toezicht, werkbezoek, de Warenwet en voedseladditieven.

Het Koosjer-certificaat (Hechsjer)

Het koosjer-certficaat (in het Hebreeuws 'hechsjer') geeft aan dat een product koosjer is. Deze producten zijn onder Rabbinaal toezicht bereid en hebben een stempel, certificaat of zegel, zodat de consument weet dat het product in orde is. Het gaat vaak om producten die aan het oog onttrokken worden door bijvoorbeeld transport. Zo kunnen ongelukken en fraude voorkomen worden. Ook de Pesach producten zijn van een zegel voorzien. Tijdens Pesach gelden namelijk zeer strenge bepalingen m.b.t. de consumptie van meelproducten of toevoeging daarvan aan andere producten.

Volgens Talmoed gold het certificaat al in de tweede eeuw voor de jaartelling ten tijde van Chanoeka in het jaar 1964 voor de jaartelling.

Technologische, economische en wetenschappelijke ontwikkelingen

Door technologische, economische en wetenschappelijke ontwikkelingen kon steeds beter controle op de spijswetten worden uitgeoefend. Steeds meer producten hebben een certificaat gekregen. Er wordt steeds minder voedsel zelf klaargemaakt. Het productieproces is zo langer geworden zodat er meer mis kan gaan. Ook kent het voedsel tegenwoordig veel chemische stoffen, zoals kleurstoffen, conserveringsmiddelen en vitamine. Dit is voor de Joodse wet problematisch. Ook nieuwe technieken als genenmanipulatie en bio-technologie compliceren het productieproces en de toezicht daarop.

Toezicht

Er zijn verschillende soorten toezicht: permanent en steeksproefsgewijs. Om te bepalen of iets koosjer is zal men tot in de kleinte details het productieproces moeten onderzoeken. Kennis van techniek en wetenschap is daarbij wel een vereiste. Daarna vinden er af en toe controles plaats ter voorkoming van fraude en om te kijken of het productieproces niet gewijzigd is. In Nederland is er geen permanente toezicht. De binnenlandse markt voor koosjere producten is te klein. Wel in gevallen van export is er permanente toezicht. Deze producten krijgen een hechsjeer-zegel van het Rabbinaat.

Werkbezoek

Een Rabbijn neemt vaak ter plekke poolshoogte in een fabriek. Aandacht is er voor het stoomcircuit, de reinigingsmethoden en transportmechanismen. Ook kijkt men of er meerdere producten in de fabriek gemaakt worden zodat bijvoorbeeld kaas en vlees gescheiden blijven; het mag niet over dezelfde band lopen. De fabriek zal alleen maar aanpassingen verrichten is dat economisch interessant is, zoals bij speciaal vervaardigde producten.

De Warenwet en de spijswetten

De Warenwet moet de kwaliteit van het voedsel waarborgen. Sommige rabbijnen staan daarom producten toe die volgens de Warenwet deugen. Toch gelden andere criteria voor de Joodse wet. Zo kan de Warenwet plantaardig vet goedkeuren waar 2% dierlijke vetten in zitten. Dit is niet koosjer. Ook hoeven bij de Warenwet niet alle hulpstoffen vermeld te worden, bijvoorbeeld vetten waarmee vormen of bakplaten worden ingesmeerd. Voor de Joodse wet is dit wel van belang.

Voedseladditieven

Kleurstoffen leveren voor de spijswetten weinig problemen op. Een probleem is rode kleurstof die van schildluis wordt gemaakt. Volgens de Joodse wet mogen er geen insecten worden gegeten. Voor emulgatoren geldt dat het synthesis bereid moet zijn. Pas dan is het koosjer. Dit is echter lastig te controleren. Vandaar dat producten met emulgatoren niet koosjer zijn. Voor aroma's geldt dat ze geen dierlijke herkomst mogen hebben, wil het koosjer zijn.