Nuoc Mam – De beroemde vissaus uit Vietnam

Nuoc Mam – oftewel vissaus – is voor de Vietnamese keuken wat zout is voor de westerse keuken en sojasaus voor de Chinese keuken. Nuoc Mam betekent in het Vietnamees letterlijk “water van de vis”. In Zuidoost Azië is Nuoc Mam een essentieel smaakmiddel, zowel als een kruiderij als ook om het aroma. Nuoc Mam wordt zeer veelvuldig gebruikt in Vietnam, is de basis bij ontelbare gerechten en is zeer proteïnerijk. Volgens kenners komt de allerbeste vissaus uit het Vietnamese eiland Phu Quoc.

Wat is Nuoc Mam?

Strikt genomen zou je Nuoc Mam kunnen beschrijven als gefermenteerde visolie. Ambachtelijke gemaakte Nuoc Mam wordt bereid uit verse ansjovis en zout en wordt voor het fermentatieproces traditioneel opgeslagen in grote aarden vaten (Amphora’s) in de zon. Tegenwoordig echter vaak meer en meer in supergrote handgemaakte houten vaten in modernere fabrieken. De vaten zijn ruim 3 meter in doorsnede en kunnen een paar ton vis bevatten. Aan elke 3 ton vis wordt 1 ton zeezout toegevoegd voordat het vat afgesloten wordt aan de bovenkant.

Supergrote houten vaten in een moderne Nuoc Mam fabriek / Bron: Stefan, Wikimedia Commons (CC BY-2.0)Supergrote houten vaten in een moderne Nuoc Mam fabriek / Bron: Stefan, Wikimedia Commons (CC BY-2.0)
Het fermentatie-proces wordt eenmaal per jaar opgestart tijdens het visseizoen, hiertoe wordt ansjovis (of een verwante vissoort) gefermenteerd in pekelwater in de grote vaten. Door de grote hoeveelheden zout wordt vocht onttrokken uit de vis. Na drie maanden in het vat wordt er het eerste “vocht” aan de onderkant van het vat afgetapt. Dit wordt vervolgens terug gegoten aan de bovenkant van het vat. Hoe langer het fermentatie-proces plaatsvindt des te meer is de vis zelf verteerd, wat van invloed is op de “smaak” van het vocht. Na circa zes maanden is de vis voldoende gefermenteerd; het vocht wordt afgetapt (extractie), gefilterd en kan als basis dienen voor de productie van de vissaus. Vaak worden nog kruiden en pepers toegevoegd voor het eindresultaat.

Vroeger was het maken van Nuoc Mam puur een vrouwen aangelegenheid. De mannen trokken er op uit om de vis te vangen en de vrouwen bleven thuis en bereidden de vissaus.

Nuoc Mam kan maandenlang buiten de koelkast bewaard worden. De toepassingen van Nuoc Mam zijn velerlei. Behalve als ingrediënt voor een gerecht kan het ook als basis dienen voor een dipsaus (Nuoc Mam Cham) of voor een soep.

Gradaties in kwaliteit

De gradaties voor kwaliteit zijn streng en vergelijkbaar met die van olijfolie. De "eerste extractie" is de hoogste kwaliteit vissaus, lichter van kleur en volkomen helder. Deze eerste extractie is te vergelijken met de gradatie “Extra Virgin Olive Oil” die bij olijfolie wordt gebruikt. Deze extractie is relatief duur en wordt meestal alleen gebruikt voor de bereiding van Nuoc Mam die aan tafel gebruikt wordt. Goede vissaus heeft een mooie amberachtige kleur en een specifiek visachtige geur, die desalniettemin niet domineert zodra ze vermengd wordt met andere ingrediënten.

De tweede en derde extractie is van beduidend mindere kwaliteit en aanzienlijk goedkoper. Deze extractie wordt verkregen door na de eerste extractie nogmaals zoutwater boven in het vat te gieten. Het vocht wat dan door de restanten gefermenteerde vis loopt is dan de 2e en 3e extractie. Deze vissaus is uiteraard van mindere kwaliteit en wordt doorgaans gebruikt voor algemene kook- en bereidingtoepassingen.

Waar wordt Nuoc Mam geproduceerd?

De productie van vissaus is voor Vietnam een belangrijke industrie. Wat cognac is voor de Fransen, is Nuoc Mam voor de Vietnamesen. De meeste fabrieken zijn gelokaliseerd langs de kust om de versheid van de vis te waarborgen. De twee bekendste plaatsen in Vietnam waar Nuoc Mam geproduceerd wordt zijn Phu Quoc en Phan Thiet. Volgens kenners produceert Phu Quoc de allerbeste vissaus, wat daardoor een geliefd exportartikel is. In Phu Quoc wordt alleen gebruik gemaakt van echte ansjovis en dan alleen de zogenaamde “black long-jawed anchovies”. Bovendien laat men hier het fermentatie-proces langer duren, wel een heel jaar.

Phu Quoc is het grootste eiland van Vietnam en ligt in het zuiden in de Golf van Thailand. De productie van Nuoc Mam is één van de grootste bron van inkomsten van dit eiland. Bijna de helft van de economie van Phu Quoc is afhankelijk van de productie van Nuoc Mam. Dit prachtige eiland bezit ruim 90 “family-owned” fabrieken, die gezamenlijk meer dan 10 miljoen liter vissaus per jaar produceren. De geheime recepten worden veelal doorgegeven van generatie op generatie.

NHI en Ca Com

Als op het etiket van een fles Nuoc Mam “NHI” (of “thuong hang”) staat, betekent dit dat je vissaus hebt van de hoogste kwaliteit, dus van de eerste extractie. Als je geen vissaus uit Vietnam kunt bemachtigen, is de vissaus uit landen als Thailand of Hongkong een goed alternatief. Filippijnse en Chinese vissaus zijn van beduidend mindere kwaliteit. De indicatie “Ca Com" wijst erop dat alleen gebruik gemaakt is van ansjovis en dus geen andere vissoort(en).

Andere benamingen

Nuoc Mam is de Vietnamese benaming; benamingen in andere landen:
  • Thailand – Nam Pla
  • Filippijnen – Patis
  • Japan – Shottsuru
  • Burma – Ngan-pya-ye
  • Cambodja – Tuk trey
  • Laos – Nam pa
  • China – Yeesui
  • Korea – Aek jeot
© 2009 - 2024 Drem, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Is ansjovis gezond?Is ansjovis gezond?Ansjovis is bekend als smakelijke pizza topping. Alleen wat is ansjovis eigenlijk? Het is een straalvinnige vis die vers…
Gefermenteerd voedsel bevordert de algehele gezondheidGefermenteerd voedsel bevordert de algehele gezondheidVoedsel werd oorspronkelijk gefermenteerd om het langer houdbaar te maken. Het eten van gefermenteerd voedsel draagt tev…
Gerechten uit BirmaEr zijn heel veel gerechten vanuit de hele wereld die u kunt maken. Een vergeten gebied is denk ik Birma. De gerechten u…
Beleggen in VietnamBeleggen in VietnamVietnam is een van de meest stabiele economieën van Azië. Het is daardoor zeer aantrekkelijk om in te beleggen. Over de…

Het nieuwe afvallen: eetremmers die geuren afgevenHet nieuwe afvallen: eetremmers die geuren afgevenAfvallen wordt binnenkort gemakkelijker door eetremmers die geuren afgeven. Een sterkere of langere geurwaarneming tijde…
Exotisch fruit: tamarillo, Kaapse kruisbes en pepinoExotisch fruit: tamarillo, Kaapse kruisbes en pepinoDe tamarillo, Kaapse kruisbes en pepino zijn leden van de illustere nachtschadefamilie. Veel familieleden zijn uiterst g…
Bronnen en referenties
  • Mijn eigen website www.assas.nl
  • Afbeelding bron 1: Stefan, Wikimedia Commons (CC BY-2.0)
Reactie

Dorien van der Valk, 27-07-2009
Leuk artikel, mooi beeld, trok direct mijn aandacht. Ben al vaker naar Vietnam geweest en zeer geïnteresseerd in de Vietnamese keuken. Ik heb zelf Nuoc Mam meegenomen vanuit Phu Quoc, maar ben al geruime tijd op zoek naar Nederlandse importeurs of toko's die Vietnamese vissaus verkopen, omdat ik hem zoveel lekkerder vind dan de Thaise Nam Pla. Als iemand mij bij mijn zoektocht zou kunnen helpen, zou ik daar erg blij mee zijn. Ik woon zelf in Den Haag, maar alle adressen zijn welkom! Reactie infoteur, 27-07-2009
Beste Dorien,
Bedankt voor je complimenten m.b.t. mijn artikel. Ik zelf ben jammergenoeg nog nooit naar Vietnam geweest, maar hoop er wel een keer naar toe te kunnen gaan. Ik koop mijn Nuoc Mam gewoon in de toko hier (woon in het oosten v.h. land), maar dat is helaas niet de echte uit Phu Quoc, het heeft ook geen NHI aanduiding op het label, wel Ca Com. Ik moet het dus doen met mindere kwaliteit, weet zelf ook geen adressen waar je de echte Nuoc Mam kunt kopen. Zou het ook wel willen weten. Ik hoop dat iemand deze oproep van je leest en jou (en mij) daarmee zou helpen.
Groetjes,
Drem

Drem (80 artikelen)
Laatste update: 25-07-2009
Rubriek: Eten en Drinken
Subrubriek: Producten
Bronnen en referenties: 2
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.