Makreel: gezonde vetten, veel mineralen en vitamines

Vis is een product dat zeer regelmatig op het menu zou moeten staan maar dat is lang niet bij iedereen het geval. Vis is echter veel gezonder dan menig ander gerecht. Een vissoort die extra veel goede voedingsstoffen bezit is makreel. Het is een vette vissoort met veel mineralen en vitamines. Het betreft daarbij gezonde vetten die een mens nodig heeft. Makreel leeft in grote scholen waardoor de vangst op zee grootschalig gebeurt. Mede daardoor kan de vis betrekkelijk goedkoop worden geleverd. Makreel smaakt uitstekend zowel gebakken als gerookt, waar velen de voorkeur aan geven.

Makreel een snelle zwemmer

Makreel is een vis die voorkomt in de Noordzee, Oostzee, de Atlantische Oceaan, het Middellandse Zeegebied en de Zwarte Zee. Hij wordt straalvinnig genoemd omdat de vis stralen in zijn vinnen bezit die de huid ondersteunen. De vis heeft een goed doorbloed spierweefsel waardoor het een snelle zwemmer is.

Eigenschappen van makreel

Door zijn groenblauwe rug met golvende (zwarte) lijnen en metaalkleurige flanken en witte buik is de makreel een opvallende vissoort. Hij schiet door zijn gestroomlijnde vorm door het water. Makrelen zwemmen soms met zeer veel bij elkaar in scholen. De vis kan wel zestig centimeter lang worden hoewel de verhandelde makreel meestal een lengte van dertig tot vijfendertig centimeter heeft.

Gezonde vetten, mineralen en vitamines

Het vlees van de makreel bevat veel mineralen zoals calcium, kalium, kobalt, magnesium en ijzer. Ook heeft de vis zijn gezondheid voor de mens te danken aan diverse vitaminen zoals A, B2 en B12, C, D en K. Tevens bevat de makreel een zeer hoog gehalte vetzuren dat eveneens goed is voor de gezondheid. Door al die goede eigenschappen is het een populaire vis en ook in nagenoeg alle viskramen te koop is.

Vraatzuchtige vis met geopende bek

Makreel hoort tot de zogenaamde schoolvissen. Schoolvissen zijn vissen die in een groep (school) dicht bij elkaar zwemmen.

• Geopende bek: Makrelen zwemmen met geopende bek aan de oppervlakte van het water waar ze voedsel zoeken.
• Voedsel: De vis eet veel en voedt zich onder meer met garnaalachtigen, kreeftachtigen en larven. Volwassen makrelen eten ook kleine visjes zoals jonge haring en sprot.
• Uithoudingsvermogen: Door een prima uithoudingsvermogen is de makreel in staat zijn prooi lang en hardnekkig te achtervolgen.
• Prooi omsingeld: Prooivissen worden door makrelen omsingeld waardoor ze alleen nog de lucht in kunnen en daar ten prooi vallen aan de meeuwen die in een krijsende zwerm boven een meute makrelen hangt.

Roken voor houdbaarheid en smaak

Het roken van makreel gebeurt onder meer om de houdbaarheid te verlengen. Zeker in vroegere jaren was dat nodig omdat het ontbrak aan andere mogelijkheden voor langere houdbaarheid. Maar het roken van makreel gebeurt niet alléén vanwege de houdbaarheid maar ook vanwege de smaak. Velen hebben voorkeur voor gerookte makreel in plaats van gebakken.

Rookcondensaat als hulpmiddel

Voordat makreel zijn rooksmaak krijgt wordt hij eerst gaar gestoomd in warme en vochtige lucht van ongeveer zestig graden. Daarna wordt hij door rookcondensaat gehaald. De rookcondensaat waardoor de vis zijn rooksmaak krijgt is voor te stellen als een soort vloeibare rook. Het wordt verkregen door verbranding van hout en door de rook te condenseren naar vloeibare vorm.

Zelf roken ook mogelijk

Vroeger werd makreel echt gerookt door bijvoorbeeld boven vuur te hangen dat met eikenhout werd gestookt. Maar aan de bereidingswijze die gestoomde makreel oplevert komt geen hout te pas (wel bij het maken van rookcondensaat) waardoor er eigenlijk geen sprake is van gerookte makreel. Overigens komt de traditionele manier van roken wel kleinschalig voor en is zelf roken ook mogelijk met speciale apparatuur en gebruikmaking van rookmot, zaagsel of houtsnippers waardoor er wel sprake is van echt gerookte makreel.

Makreel bederft snel

Het visvlees is bruin tot rood van kleur. Het vette vlees is stevig en sappig. De vis wordt niet alleen gerookt gegeten maar smaakt ook prima als hij gegrild wordt of in de oven gebakken en begeleid wordt door een zurige saus. In Engeland en West Frankrijk wordt daar vaak kruisbessensaus voor gebruikt maar ook een saus van ongezoete veenbessen smaakt er prima bij. Maar makreel moet snel na de vangst gegeten worden omdat hij vlug bederft omdat de vis zo vet is. De smaak gaat ook al na een dag sterk achteruit. Vaak wordt de vis al meteen na de vangst ingevroren en is het moeilijk om een echt dagverse vis te bemachtigen.

Paaien (voorjaar), actief zijn (zomer) en rust (winter)

De makrelen uit de Noordzee paaien in april-juni, bij watertemperaturen tussen elf en vijftien graden ten zuiden van de Noorse trog en verspreiden zich daarna over nagenoeg de gehele Noordzee. De vis is vooral in de warmere maanden actief en zwemt in de zomer dicht bij de kust. In de winter bevindt hij zich in diepere wateren waar hij overwintert in de buurt van de zeebodem en dan weinig eet. In het voorjaar krijgen makrelen honger en storten zich op dierlijk plankton en kuit van andere vissoorten.

Veel export

De meeste makrelen die door de Nederlandse vloot worden gevangen verdwijnen ingevroren naar het buitenland. De Nederlandse vissers vangen de makreel vooral in de streken rondom westelijk Schotland en Ierland.