Zout als levensbehoefte en manieren van winning

Zout als consumptieproduct was ooit bijna onbetaalbaar. Nu strooi je het in de winter met het grootse gemak uit over je stoepje om niet uit te glijden. Maar eigenlijk is dat zonde en kan beter een ander soort zout dan keukenzout worden gestrooid zoals de overheid dat op wegen doet. De prijs van zout is in de loop van de eeuwen enorm gedaald mede door nieuwe methoden om het te winnen. Het wordt ook niet meer als betaalmiddel gebruikt wat in de Romeinse tijd gebruikelijk was.

Negen gram zout per dag als levensbehoefte

Zout in de vorm van consumptiezout of keukenzout is een onmisbaar product. Een volwassen persoon heeft per dag negen gram zout nodig. Kinderen hebben aan de helft genoeg. In al onze cellen van ons lichaam zit zout. Een mens met een gewicht van zeventig kilo heeft een pond zout in zich. Onze nieren zorgen ervoor dat zout en vocht in balans blijven en overschotten via urine verdwijnen. Heel vroege volken kregen genoeg zout binnen via het vlees van dieren omdat ze bijna niets anders aten dan vlees. Vanaf het moment dat er veel meer plantaardig voedsel werd genuttigd veranderde dat. Maar tegenwoordig krijgen we met gezonde maaltijden voldoende zout binnen.

Zout in het verleden

Zout wordt al eeuwenlang gewonnen door verdamping van zout water. Het werd niet alleen gebruikt voor consumptie maar ook voor de conservering van dode lichamen en zelfs als vorm van salaris. Ooit had het aflezen van de status van een persoon ook met zout te maken.

Zout uit zeewater

Reeds eeuwen geleden werd al zout gewonnen uit zeewater. Vooral was dit het geval rond de Middellandse Zee. Het zoute zeewater werd in grote vaten verdampt of in potten gekookt. Die potten werden uiteindelijk stuk geslagen om de brokken zout te verkrijgen.

Chinezen

Zout bevindt zich in onze aarde en in opgeloste staat in het water van de zeeën en oceanen. Chinezen haalden al in de derde eeuw voor Christus zout uit zilt bronwater. Zij kookten het zout samen met sojabonen tot een saus die over het eten werd gedaan.

Oude Egyptenaren

De oude Egyptenaren legden hun overleden heersers veertig dagen in het zout voordat de lichamen werden geolied en in linnen gewikkeld bijgezet werden als mummie.

Begin van jaartelling

In het begin van onze jaartelling werd zout vooral gewonnen langs de rand van zeeën en moerassen.

Zout als betaalmiddel

Zout diende ook als een deel van het loon (soldij) voor Romeinse soldaten. Het woord “salaris” herinnert aan het woord “sal” (zout). Ook werd het goedje wereldwijd gebruikt als betaalmiddel.

Belasting

Eeuwenlang werd door machthebbers belasting geheven op zout.

Zout en status

In de middeleeuwen kon de status van een persoon worden afgelezen aan de plek aan tafel waar hij mocht zitten. Naargelang iemand dichter bij het zout zat was hij belangrijker.

Ontdekking van baron Van Heeckeren van Wassenaer

Het duurde tot 1886 voor we er achter kwamen dat in onze eigen bodem, als overblijfsel van vroegere zeeën, ook volop zout zit. In dat jaar liet baron Van Heeckeren van Wassenaer een put slaan om aan schoon drinkwater te komen. Maar er stroomde ondrinkbaar pekelwater uit de bron. Die vondst werd de basis van de latere zoutindustrie uit Boekelo waarvan de productie vooral na de Tweede Wereldoorlog op gang kwam.

Zoutwinning uit de grond

Zout uit de grond wordt gewonnen door kilometers lange buizen in de grond te boren tot de zoutlaag wordt bereikt. Daarna wordt lauw water door de buizen gepompt waar het zout in oplost en het water tot pekelwater maakt. Dat pekelwater wordt naar boven gepompt en naar een fabriek gevoerd. In grote ketels wordt het pekelwater verdampt zodat alleen zout overblijft.

Nederlandse zoutwinning

De Nederlandse winning van zout is anno 2016 in handen van AkzoNobel die het zout wint uit de bodem van Twente en Groningen. Een concurrent van dit bedrijf is Frisia met zoutwinning uit de bodem in de omgeving van Harlingen. Ons land staat wereldwijd op de elfde plaats van de zoutwinning met jaarlijks een productie van bijna 6 miljoen ton. De Chinezen hebben het grootste aandeel met 54 miljoen ton per jaar van in totaal wereldwijd 256 miljoen ton.

Zoutwinning in andere landen

Zeezout wordt gewonnen door lage muurtjes langs de zee te bouwen met daar achter vierkante kuilen. Het zeewater stroom langzaam van het ene bekken naar het andere en legt op die manier wel 60 kilometer af totdat het helemaal verdampt is en het zout overblijft. Op die manier zout winnen kan alleen in streken met een warm klimaat zoals Portugal (bij de stad Aveiro), de Canarische eilanden en Bonaire.