Insecten – voedsel van de toekomst

Insecten eten is gezond. In het Westen zijn we het niet zo gewend, maar in grote delen van de wereld is het gebruikelijk om insecten te eten. Ze zijn lekker, voedzaam en gezond en als het eten van sprinkhanen gemeengoed wordt kan dat ook een oplossing zijn van het wereld voedselprobleem. De milieuvoordelen zijn groot, de voedingswaarde is hoog. Supermarkten gaan de eetbare insecten verkopen en het eerste insectenkookboek is al geschreven.

Insecten als oplossing van het wereldvoedselprobleem

We eten vlees als bron van eiwitten, maar de productie daarvan is verre van duurzaam. We putten onze natuurlijke hulpbronnen uit. De vraag naar vlees zal alleen maar toenemen is de verwachting en dat vraagt veel van de vleesproducerende sector. De productie van vlees vraagt een groot deel van het landbouwoppervlak en de intensivering van de landbouw loopt ook tegen grenzen aan. Er wordt daarom naarstig naar alternatieven gezocht en in insecten zou de oplossing gevonden kunnen zijn. De wereldbevolking groeit naar negen miljard mensen in 2050, zodat alternatieven noodzakelijk zijn. De vraag naar hoogwaardige eiwitten zal navenant toenemen inclusief de belasting op het milieu. De productie van insecten als voedsel vraagt veel minder landbouwgrond per kilo eindproduct. Het kan voedsel en voer zijn voor mens en dier en het alternatief voor het wereldvoedselprobleem.

Tweeduizend insectensoorten

In het Westen willen we er nog niet massaal aan maar wereldwijd worden sinds jaar en dag insecten gegeten. Meer dan tweeduizend soorten staan regelmatig op het menu van menig mens. Kruipers en vliegers, stekers en bijters; vele soorten zijn eetbaar.
Niet te versmaden zijn kevers, rupsen, wespen, bijen, mieren, krekels, sprinkhanen, wantsen, termieten, libellen, meelwormen en vliegen. Ze worden vooral in tropische landen gegeten en lang niet altijd uit armoe. Insecten maken gewoon een onderdeel van het menu uit om de voedzame eigenschappen en de lekkere smaak. Waar het Westen nog een drempel heeft te slechten wat het eten van insecten betreft, louter omdat we het nooit hebben gedaan en genoeg alternatieven voorhanden hadden, is het op bordjes in tropische landen een veelvoorkomend onderdeel van de maaltijd.

Negatieve houding

Over het algemeen hebben westerlingen een negatieve houding ten opzichte van insecten. Ze zijn lastig, vervelend, brengen ziektes over en zijn schadelijk voor gewassen. De kleine diertjes verdienen dit negatieve imago niet helemaal. Slechts een klein deel, maar een half procent, van de insecten is schadelijk voor mens, dier of plant.

Eiwitgehalte

Insecten hebben een eiwitgehalte dat vergelijkbaar is met dat van vlees van koeien, kippen en varkens. Insectenvlees is gezonder omdat het meer onverzadigde vetzuren bevat. Ook is het ijzergehalte hoger dan van conventioneel vlees. Dat is vooral van belang voor mensen met bloedarmoede en dat is bij een kwart van de wereldbevolking het geval.

Broeikasgassen

Conventionele veeteelt levert een belangrijke bijdrage aan de opwarming van de aarde door de uitstoot van broeikasgassen. Minivee zoals insecten zou die uitstoot aanmerkelijk verminderen. Insecten stoten aanmerkelijk minder broeigassen uit dan grootvee. Voor kleinvee is veel minder grondoppervlak nodig en er is veel minder voer nodig om een kilo eindproduct te verkrijgen. Om een kilo consumptie rundvlees te verkrijgen is 25 kilo voer nodig. Voor insecten is die verhouding veel voordeliger. Voor een kilo insectenvlees dat klaar is voor consumptie is iets meer dan twee kilo voer nodig. Waarschijnlijk komt dit door de koudbloedigheid van de insecten. Zij hebben geen energie nodig om zich warm te houden.

Bijproducten en verspilling

Een groot voordeel van de insectenteelt is ook dat ze organische bijproducten om kunnen zetten in hoogwaardige eiwitproducten. Landbouwproducten en voedsel worden wereldwijd voor een derde verspild. Niet voor niets wordt de aandacht gericht op deze verspilling en actie gevoerd om dat tegen te gaan. Insecten kunnen groeien van bijproducten die daarmee niet worden weggegooid en verspild.

Voer voor huisdieren

Insecten kunnen ook worden gebruikt als onderdeel in het voer van huisdieren. Niet alleen honden en katten maar ook vissen en vee kunnen ermee worden gevoed. Veelal wordt er soja en vismeel gebruikt en dat wordt steeds duurder. Bovendien is de teelt ervan niet duurzaam. Sojateelt zorgt voor ontbossing en monocultuur en vismeelproductie voor overbevissing. Vreemd genoeg wordt de vismeel, dat wordt gemaakt van in het wild gevangen vis, gevoerd aan de kweekvis, zoals zalm, tilapia en meerval, waardoor overbevissing in oceanen dreigt. Insecten zoals de wapenvlieg en de huisvlieg zouden deze soja en vismeel kunnen vervangen.

Verenigde Nederlandse Insectenkwekers

Er zijn al bedrijven die grote hoeveelheden insecten kweken. Ze verkopen het bijvoorbeeld als voer voor reptielen of aan landbouwers als biologische bestrijding van plagen die de gewassen bedreigen. Om de concurrentie met soja en vismeel aan te kunnen gaan moet er nog een efficiëntieslag gemaakt worden, want de kweek van insecten is nog kostbaar. Voor consumptie worden sprinkhanen, meelwormen en buffalowormen gekweekt. In Nederland is er een brancheorganisatie opgericht, de Verenigde Nederlandse Insectenkwekers.

Veilig voedsel

Zijn insecten veilig voedsel? Zijn het niet dragers van enge ziektes en kunnen die niet overgebracht worden op mensen wanneer we die insecten gaan eten? Het blijkt dat die kans erg klein is omdat mens en insect zoveel van elkaar verschillen. Het enige risico zit niet in de insecten maar in besmetting van buitenaf. Daarom moet de kweek uiterst hygiënisch gebeuren. Of er mensen zijn die een allergie kunnen ontwikkelen na het eten van insecten, zoals dat ook bij zeefruit het geval kan zijn, wordt nog onderzocht. Als insecten allergieën op kunnen wekken dan moet dat op het etiket komen te staan.

Drempel

Wat ons rest is de drempel over te gaan en het eten van insecten te gaan proberen. Aan de smaak van het product zal het niet liggen, want die is goed. Op televisie worden we regelmatig geconfronteerd met insectenetende mensen, al is dat meestal in spelverband. In Expeditie Robinson staat steevast de eetproef op het programma en daar zitten bakjes met meelwormen en sprinkhanen tussen. Die beelden trekken de doorsnee Nederlander niet over de streep om het eten van insecten te proberen. De kokhalzende deelnemers maken de drempel eerder hoger dan lager.

Jumbo gaat eetbare insecten verkopen

Supermarktketen Jumbo gaat vanaf januari 2015 eetbare insecten in het schap leggen van alle Jumbo-winkels. Jumbo is de eerste keten in Nederland die dat doet en noemt het een gezond en duurzaam alternatief voor vlees en vis. Bovendien is het een goede vervanger van producten uit de bio-industrie en grijpt de keten de mogelijkheid aan om iets aan de voedselschaarste in de wereld te doen.
De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties promoot het eten van insecten en daar speelt de Jumbo op in.

Proeverij bij Jumbo Groningen en Haren

De Jumbo winkels in Groningen en Haren verkopen vanaf aanstaande 31 oktober 2014 al insectenproducten. Klanten konden ermee kennis maken via proeverijen die Jumbo organiseerde.
Insectenproducten kosten per portie tussen de 6 en 7 euro. Jumbo heeft 'buggy balls' van meelwormen, 'buggy burgers' van buffalowormen en 'buggy crisps' van wasmotlarven in het assortiment. Die crisps zijn er met paprika en zout.

Belgische supermarkten

In Belgische supermarkten liggen al insectenburgers, schnitzels en nuggets op basis van larven van de buffalokever. De producten van buffalowormen zien er uit als bekende vleesproducten. Er steken geen pootjes of oogjes uit. De insecten zijn onherkenbaar in het product verwerkt.
Behalve in de supermarkt zijn insectenproducten verkrijgbaar bij de groothandel, delicatessenwinkels of via een webwinkel.

Insectenkookboek

In 2012 kwam het Insectenkookboek uit. Drie specialisten van de Wageningen Universiteit en Rijn IJssel Vakschool Wageningen introduceren insecten op ons bord.
In het boek staan recepten om gebarbecuede palmkeverlarven, sprinkhanensalade of gefrituurde libellenlarven te maken. Het moet de weerstand tegen het eten van insecten wegnemen. Topkoks en hobbykoks hebben er verrassende en verfijnde gerechten mee gemaakt. Nu de supermarkten er werk van maken om de insecten binnen ieders bereik te brengen, kunnen we via dit kookboek leren hoe we ze klaar moeten maken. Er staan tientallen makkelijk te bereiden recepten in. De recepten zijn van insectenkok Henk van Gurp. In het boek staat ook achtergrondinformatie over de wereldwijde cultuur van het eten van insecten en hoe duurzaam en gezond ze zijn. Insecten worden gepresenteerd als hét voedsel van de toekomst.

Lees verder

• Rupsen op het menu - eiwitrijk voedsel van de toekomst
• Rotte haai IJslandse delicatesse – Hákarl
• Kaviaar van steur - lekkere eitjes van viskuit