Sperziebonen zijn gezond en lekker

De lange, dunne en groene haricots verts zijn sperziebonen en vallen onder de stambonen. Mooi lang, groen en heerlijk om ze vers te plukken, te pitten en ’s avonds te eten. Boterzacht, jong, lekker van smaak en beregezond. Met de handen eten, alsof je een haring hapt, mag alleen bij verse sperziebonen. Sperziebonen die in verschillende soorten te koop zijn als pootgoed of in de winkel.

• Sperziebonen
• Het pootgoed
• Onderverdeling van sperziebonen
• Zijn sperziebonen gezond?
• Bereiden

Sperziebonen

Slabonen, sperziebonen of prinsessenbonen zijn namen voor dezelfde bonen. De bonen behoren bij de familie van de vlinderbloemigen ((Leguminosae). Leguminosae betekent peulvrucht. Net als doperwten en tuinbonen zijn sperziebonen peulvruchten. Daar waar doperwten en tuinbonen gedopt moeten worden (behalve de sugar snaps niet) worden sperziebonen in zijn geheel gekookt en gegeten. Niet doppen alleen even pitten en eventueel vleten: de middennaad eraf halen. Het meeste pootgoed is vrij van deze middennaad (draad).

Oorsprong

De sperzieboon is van oorsprong afkomstig uit Centraal-Amerika en in de 16e eeuw kreeg ook Europa ermee te maken. Eerst alleen voor de droge zaden en later de boon in zijn geheel. De boon is er in struikvorm, de stamslabonen en in een hogere vorm, de stokslabonen. Stokslabonen kunnen wel 2,5 meter hoog worden. Hier wordt dan een soort tipi van bamboestokken bijgezet en de plant en bonen groeien hier tegenop. Vooral bij een klein moestuintje is dit ideaal. Veel bonen op een klein stukje grond.

Het pootgoed

Bonen kunnen vroeg in het voorjaar voorgetrokken worden in potten op de vensterbank of in een (koude)kas. In emmers gepoot kunnen ze in de kas blijven staan en heb je een vroege oogst. Volg bij het uitplanten of zaaien in de volle grond even goed de weerberichten. Het meest ideale moment om te poten of jonge planten uit te zetten, is in mei. Bonen hebben namelijk een hekel aan koude grond en vorst, dus wacht nog even met zaaien of uitplanten wanneer dit weertype dan heerst.

Niet dezelfde plek

Poot de bonen niet op dezelfde plek als vorig jaar of waar het laatste jaar doperwten of tuinbonen hebben gestaan. Het advies is om dit om de vier jaar te doen. De familie van de vlinderbloemigen heeft de eigenschap om op de wortels stikstofknolletjes te vormen. Ook de stambonen en stokslabonen leven samen met stikstofbindende bacteriën. De bacteriën binden stikstof uit de lucht, waar de plant van groeit. De plant maakt door fotosythese in de bladeren suikers, waar de bacterie weer van kan leven. Tijdens de bloei en vruchtvorming mag de bonenplant niet té droog staan.

Onderverdeling van sperziebonen

De keus in zaad om sperziebonen zelf te telen is groot. Allereerst de keus voor stamslabonen of stokslabonen. Een kleine oppervlakte en veel bonen willen oogsten? Kies voor stokslabonen. De kleur is eveneens een keus om te maken. Worden het gele bonen, paarse of gewoon groene? De paarse boontjes verkleuren wel weer enigszins naar groen, bij het koken. En wat vindt de een lekker en wat de ander? De keus is uit:

• boterboon, ook wel wasboon geheten. Zachtgele sperziebonen met een zachte smaak. De bonensmaak is minder sterk. Boterbonen zijn vaak een beetje draderig. Bij het afhalen van de puntjes, trek dan het `draadje’ mee.
• haricots verts. Of naaldboontjes of Franse boontjes. Deze zijn dun, donkergroen of groen-paars gestreept en recht en met een lengte van gemiddeld 20 centimeter.
• Chinees boontje. Ook dun, recht en groen maar korter dan de haricot vert. Tot 14 centimeter lang.
• sperzieboon. Deze zijn minder dun. Vleziger dan de haricot vert, maar net zo lekker. Witte bonen zijn de gedroogde, volgroeide zaden van de stamsperzieboon.
• spekboon. De vlezige variant van de sperzieboon. Het uiterlijk van de stamslaboon is een beetje sperzieboon en snijboon. Ze zijn ook geschikt om als droogboon te bewaren. De kleur kan variëren van groen of geel tot paars. De smaak is zoetig. Spekbonen worden ook wel stokslabonen genoemd omdat ze omhoog groeien langs bonenstaken.
• snijbonen. Snijbonen zijn brede platte bonen die ook langs bonenstaken omhoog groeien. De volkstuinder teelt nog weleens stamsnijbonen maar in de professionele teelt worden allen stoksnijbonen geteeld. Snijbonen worden met een snijmolenmolentje in kleine stukjes gedraaid om vervolgens gekookt te worden. pronkbonen.
• pronkbonen, ook wel Roomsche boonkes genoemd lijken op snijbonen. Ze zijn langer, slanker en ruwer dan de snijboon. De zaden van de pronkboon zijn te drogen. Dit soort is een bijna vergeten groente.

Zijn sperziebonen gezond?

Ja! Sperziebonen zijn peulvruchten en ze onderscheiden zich van andere groenten omdat de zaden mét het omhulsel wordt opgegeten. Er zitten zeer veel vitaminen en mineralen in zoals:

• vitamine C, K, A, B1, B2, B3, B6, B11
• mangaan
• kalium
• magnesium
• fosfor
• ijzer
• koper
• calcium
• vezels
• aminozuur tryptofaan. Dit heeft een positief effect op de stemming. Tryptofaan wordt namelijk door het lichaam omgezet in 5-HTP wat vervolgens weer omgezet wordt in het zogenaamde geluksstofje serotonine.

Bereiden

Snijd de uiteinden van de sperziebonen met een scherp keukenmesje weg. Zit er een draad tussen dan wordt de harde vezelige draad meteen meegenomen. Tegenwoordig is het alleen de puntjes eraf halen maar bij sperziebonen uit eigen tuin zit er soms toch nog een draad aan. Kook ze zo’n acht minuten, zodat ze hun bite blijft behouden. Om in te vriezen alleen maar even balanceren (een minuut koken) en in diepvrieszakjes in de diepvries doen. Een heerlijk ‘verse’ en gezonde voorraad voor de winter.