De zoete verleiding van toetjes

Weinig mensen kunnen de verleiding weerstaan van een toetje. Er zijn duizenden nagerechten. Iedere cultuur kent zijn eigen recepten, van een bakje vla tot baklava. Toch hebben alle toetjes iets gemeen: ze zijn zoet. Maar waarom eigenlijk?

Toetjes, teken van rijkdom

Het begon met de beschikbaarheid van suiker. In de Indiase keuken werd dit al eeuwen gebruikt, voordat het eind vijftiende eeuw door het Westen werd ontdekt. Dit 'witte goud' was zo schaars en duur dat alleen de allerrijksten het konden betalen. Aan het hof werden vaak exorbitante diners gegeven. Hoe meer er op tafel stond, hoe meer aanzien de gastheer kreeg. Vooral zoetigheden en toetjes waren een teken van rijkdom.

Goed na een schranspartij

Eind zeventiende eeuw werd het aan het Franse hof de gewoonte om toetjes te serveren. De maaltijden waren vaak erg overvloedig en men at van alles door elkaar. Het was niet vreemd om na zo'n schranspartij je maag te legen. Het hongerige gevoel dat daarna ontstond werd bevredigd met een toetje. Hierdoor kwam de maag weer tot rust.

Verschillende gangen

Laat in de achttiende eeuw werd suiker veel toegankelijker. Omdat iedereen het kon betalen, konden koks er geen indruk meer mee maken. Vooral de samenstelling van het menu werd nu belangrijk. De verschillende gangen moesten goed op elkaar aansluiten en elke smaakzin beroeren. Een geschikt toetje verzinnen was niet makkelijk. Het moest aantrekkelijk genoeg zijn om er na zo'n hele maaltijd nog trek in te hebben. In de haute cuisine ontstonden strikte regels over smaakcombinaties. Alleen in het verzinnen van toetjes bleven koks vrij. Alles mocht zolang het maar zoet bleef.

De functie van zoet

Zoet blijft langer in het geheugen van onze smaakpupillen zitten dan andere smaken. Een nagerecht vermindert het volle gevoel na een zware maaltijd. Het verschoont de mond van andere smaken en zet de maag aan het werk. Als we kauwen zet ons speeksel het voedsel om tot suikers. Suiker zet de maag namelijk aan tot het verteren van het eten. Maar niet iedereen kauwt even goed. Door de maaltijd af te sluiten met een toetje geef je je maag dus een extra zetje om te gaan werken. Een uitgebalanceerd menu moet lekker zijn, maar ook gastronomisch. Dat laatste betekent letterlijk 'wetten van de maag'. Dat een toetje een waardige afsluiter is van de maaltijd blijkt ook uit het woord dessert. Dit komt van het Franse woord deservir wat afruimen betekent.

Tot slot

Misschien is het dus helemaal niet erg om jezelf eens te verwennen met een heerlijk toetje. Zoals een Turks spreekwoord luidt: 'Na zoet eten is het zoet praten.' Hmm, misschien iets om over na te denken?