Het theezakje: een werelduitvinding!

Thee is een populaire drank, die in allerlei variëteiten te krijgen is. Het theezetten is dankzij het theezakje ook erg eenvoudig. Geen gedoe met theezeefjes, gewoon een zakje in het hete water hangen, even laten trekken en klaar. Het theezakje bestaat nu ongeveer honderd jaar. Wie heeft het theezakje eigenlijk bedacht? Over de uitvinding van het theezakje.

Kopje thee

Een heerlijk kopje thee, dat is genieten. Water aan de kook, theezakje kiezen even de thee laten trekken en dan het theezakje er weer uit. Het is een overbekend ritueel en het is dankzij het theezakje o zo gemakkelijk. Maar, dat theezakje, waar komt dat eigenlijk vandaan?

Thee

Voor thee heb je een theeplant nodig, de camellia sinensis. Het woord thee komt uit een van de Chinese dialecten en is door de Nederlanders in West-Europa verspreid. Dat verklaart waarom in veel West-Europese talen het woord tegenwoordig nagenoeg hetzelfde klinkt en ook de schrijfwijze duidelijk verwant is:

• Nederlands: thee
• Duits: Tee
• Engels: Tea
• Frans: Thé
• Italiaans: Tè
• Spaans: Té
• Deens: te

In het Mandarijns is thee cha. Dat woord wordt ook in het Russisch, Turks, Japans en Portugees gebruikt voor thee.

Geschiedenis

Thee werd in China al duizenden jaren gebruikt, volgens legendes wel tot 5000 voor Christus. Rond het jaar 1200 was de thee ook in Japan bekend. Portugezen en Nederlanders hebben de thee verder verspreid. Op Nederlands-Indië, nu Indonesië, werden door de Nederlanders grote theeplantages aangelegd.

Planten en plukken

Theeplanten doen het het beste in een tropisch of subtropisch klimaat. Om het meeste profijt te hebben van zon en warmte zijn de plantages meestal op een berghelling aangelegd. Met het oogsten van thee moet gewacht worden tot de planten vier jaar oud zijn, omdat je anders door het plukken van bladeren de plant teveel verzwakt. Bij het oogsten worden jonge blaadjes geplukt. Hoewel handmatig én machinaal geplukt wordt, geeft het plukken met de hand het beste resultaat.

Oxideren en drogen

De geplukte blaadjes moeten nu hun vocht kwijt raken. Dat is nodig, omdat er anders geen oxidatie kan plaatsvinden. Die oxidatie is weer belangrijk, omdat hierdoor kleur en aroma ontstaat. Oxidatie ontstaat door de enzymen die in theeblaadjes aanwezig zijn hun werk te laten doen. Je hebt theesoorten die niet zijn geoxideerd (groene thee) tot volledig geoxideerde soorten (zwarte thee).

Theïne en cafeïne

De theeblaadjes worden niet gedronken of gegeten. Je maakt in feite een soort van extract. Door heet water bij de thee te doen komen geur- en smaakstoffen vrij. Eén van die stoffen is theïne, wat in feite hetzelfde is als cafeïne. Veel mensen voelen zich alerter na het gebruik van cafeïne. Deze stof zit ook in koffie. Cafeïne wordt door veel mensen geassocieerd met koffie, maar zit dus ook in thee. De hoeveelheid is wel anders, met een kop thee krijg je gemiddeld 30 milligram cafeïne binnen, met een kop koffie is dat 75 milligram.

Bitter

Als de theeblaadjes te lang in het hete water liggen komt er teveel cafeïne vrij, en gaat de thee ook steeds bitterder smaken. Het is dus zaak de theeblaadjes op tijd te verwijderen. En dáár beginnen de problemen...

Blaadjes eruit

Als je theeblaadjes in een kop heet water hebt liggen, is het eruit halen niet zo eenvoudig. Je kunt met een vork gaan vissen tot je alles eruit hebt gekregen, maar dat is met alle kleine stukjes nog een heel karwei. Je kan natuurlijk ook héél voorzichtig drinken, zodat de theeblaadjes onderin het theekopje bleven zitten. Met als gevolg, dat elke slok thee een beetje bitterder gaat smaken. En voorzichtig drinken gaat natuurlijk maar tot op zekere hoogte. In vroeger tijden werden stukjes theeblad dus maar voor lief genomen.

Oplossingen

Het opvissen van theeblaadjes was niet handig, dus er werd gewerkt aan betere oplossingen. Die werd ook gevonden: het theezeefje en het thee-ei, waarmee je de theeblaadjes al meteen apart houdt van het theewater.

Theezeefje
Een theezeefje is een zeef met een zeer fijnmazige structuur. Dat is nodig, omdat nu de theeblaadjes niet door de mazen kunnen. De werking is simpel: Je doet wat theeblaadjes in het zeefje, en zet dit op een theekop of theeglas. Giet hier zorgvuldig heet water op, tot de thee onder water komt. Laat dit enkele minuten trekken en haal dan het theezeefje weg. Je thee is klaar.
Thee-ei
Een thee-ei is een bol, die zijn naam te danken heeft aan een bolle, ei-achtige vorm, Het thee-ei kan worden opengemaakt. Doe hier de thee in, en sluit het ei. In het ei zitten allemaal hele kleine gaatjes waar het water wel door in, maar de thee niet uit het ei kan. Hang het thee-ei in het hete water en laat dit enkele minuten trekken. Aan het thee-ei zit een kettinkje waarmee je het weer uit je thee kunt halen.

Prima oplossingen

Het theezeefje en het thee-ei waren prima oplossingen. Het functioneerde allemaal prachtig en er waren geen problemen. De druk om oplossingen te bedenken was er dus niet zo. Maar soms speelt het toeval óók een rol.

Blik

Groothandelaar Thomas Sullivan uit New York had de gewoonte om zijn klanten proefmonsters van diverse theesoorten te sturen. Hiervoor gebruikte hij kleine tinnen blikjes. Omdat de prijzen van die blikjes flink stegen, zocht Thomas in 1904 op een oplossing. En hij vond er ook een. Hij stuurde de theemonsters nu niet in tinnen blikjes naar zijn klanten, maar verpakte ze in goedkopere, kleine zijden zakjes.

Een toevallige werelduitvinding!

De klanten wisten blijkbaar niet meteen wat ze met de zijden zakjes moesten doen. De thee werd niet uit de zakjes gehaald, maar in plaats daarvan werd het met zakje en al in het water gedaan. En dit werkte toevallig geweldig!

Doorontwikkeld

In 1929 werd het theezakje doorontwikkeld door de Duitser Adolf Rambold, waardoor het theezakje de vorm kreeg die we nu nog kennen: een dubbelgevouwen zakje van heel dun papier, waarin als het ware twee theekamers ontstaan. Bovenin zit alles met een nietje bij elkaar. Met een touwtje is het zakje gemakkelijk uit de hete thee te tillen. Rambold kreeg patent op zijn doorontwikkelde uitvinding. Bijkomend voordeel van het theezakje is ook, dat ook de hele kleine stukjes blad gebruikt kunnen worden, doordat het papieren zakje prima filters blijven ook de kleine stukjes theeblad netjes in het zakje en komen dus niet in de thee terecht.

Theezakje en thee-ei

Je ziet wel dat het thee-ei en het theezakje een beetje op dezelfde manier werken. Belangrijk verschil is, dat het thee-ei door de consument moet worden gevuld en schoongemaakt. Het theezakje kan na gebruik eenvoudig worden weggegooid en is in fabrieken kant en klaar te produceren.

Verandering

Werelduitvindingen brengen grote veranderingen met zich mee. Het theezakje heeft op de manier waarop in de hele wereld thee wordt gedronken grote invloed gehad! Je kunt thee overal in theezakjes kopen. Er zijn ook heel veel verschillende soorten thee, afkomstig van theeplanten uit verschillende delen van de wereld. Daarnaast is thee extra geurig gemaakt door toevoeging van geur- en smaakstoffen. Er bestaat overigens ook een hele reeks producten die wel als thee verkocht en gedronken worden, uiteraard ook in theezakjes, maar strikt genomen geen echte thee zijn. Denk bijvoorbeeld aan rooibos, zoethout, kamille, pepermunt, etc. Hoe dan ook, geniet van je lekkere kopje thee!

Lees verder

• Brood roosteren en de broodrooster, werelduitvindingen!
• De kurkentrekker, een werelduitvinding!
• Kaasschaaf, een werelduitvinding!