Bento box: culinaire kunst in een lunchtrommel

De Japanse lunchbox lijkt in niets op onze Hollandse ‘bammetjes met kaas’ gepropt in een bakje of zakje. Nee de Japanner pakt echt uit met zijn van huis meegenomen lunch. De Japanse lunchbox heet de bento box. Een bento box is gevuld met een grote variatie aan gezonde lekkernijen, waarbij sommigen er zelfs een waar kunstwerk van maken. Van figuurtjes, decoraties, versieringen, creatief snijwerk: de bento box kan alle kanten op en gaat ook alle kanten op. Zo is het vanuit Japan overgewaaid naar de rest van de wereld, Instagram, YouTube, ze worden overal gemaakt en vastgelegd.

Bento box voor de lunch

Bento is een thuis klaargemaakte verpakte eenpersoons portie voor de lunch: een lunchpakketje. In Japan bestaat zo’n lunchpakket vaak uit rijst, vis, vlees en groenten. Een bento doos komt in verschillende vormen en maten. Vaak ook met verschillende compartimenten zodat het eten niet door elkaar wordt gehusseld. Bij het samenstellen wordt gelet op voedzaamheid, variatie en natuurlijk alles zo geproportioneerd om in een lunchbox te passen. Naast gezond is een bento lunch ook een lust voor het oog. De bento is in Japan namelijk een ware kunstvorm.

Kunst in een lunchtrommel

Een blik op internet en je vindt de meest prachtige, culinaire kunstwerken in een doosje. Vooral de Japanse vrouw besteedt een goed deel van de ochtend om voedzame, creatieve en vernuftige lunches samen te stellen. Kleurrijk is het toverwoord. Zo zijn er onder moeders heuse wedstrijden wie de meest esthetische en originele lunchbox aan hun kinderen meegeven. Neemt de term ‘schattig’ een belangrijke plaats in de Japanse cultuur in, zo ook bij de bento. Maar ook ver buiten Japan is de Bento Box populair, zo tref je op Instagram en Youtube vanuit verschillende landen, zoals Amerika, de meest bijzondere bento boxen.

Kyaraben Een voorbeeld van deze creatieve uitspatting in een lunchdoosje noemt men Kyaraben, oftewel ‘character bento’. Dergelijke lunchboxes zijn zo opgemaakt dat ze lijken op populaire Japanse tekenfilm- of striphelden. Hello Kitty, Nijntje en Manga helden zijn een paar voorbeelden die zo in lunchvorm kunnen verschijnen.

Oekakiben

Oekakiben of ‘picture bento’ is de lunch juist opgesierd als een plaatje, bijvoorbeeld van poppetjes, dieren, bloemen, gebouwen en ga zo maar door, zover de fantasie reikt.

De geschiedenis van de bento

De bento is niet alleen in Japan een trend. Zo zijn bento’s te vinden in de Filipijnen (Baon), Korea (Dosirak), Taiwan (Biondang) en India (Tiffin). Ook is de bento ondergedompeld in de Hawaïaanse cultuur. Dit na een eeuw Japanse invloed op het eiland.
In Japan is de bento als lunchpakketje te herleiden tot de 5e eeuw. Later in de Meiji periode, met de introductie van het spoorwegstelsel werden al snel ook de eerste kant-en-klare ekiben (station bento) verkocht. Zo’n ekiben bestond vaak uit takuan (ingelegde gele rettich) met gevulde rijstballetjes verpakt in bamboe bladeren. In rap tempo volgden daarna vele verschillende soorten ekiben. Vandaag de dag is er zelfs de ekiben Europese stijl, een lunchbox met sandwiches. Was de bento lunchtrommel eerst een bamboe blad, een aluminium versie verscheen in de jaren 1920 en werd algauw beschouwd als een luxegoed. Na de wereldoorlogen ging dit laatste hen tegenstaan. In plaats van luxe lunchpakketjes, ging men voor kantines en hetzelfde eten voor allen. Met de jaren 80 en de introductie van de magnetron compleet met bijbehorende plastic bakjes maakte de bento box een weergaloze comeback.

De bento kant-en-klaar vs zelfgemaakt

Tegenwoordig zijn overal kant-en-klare bento lunches te verkrijgen. Hoewel makkelijk zit het 'm voor vele Japanners juist in de uitdaging om zelf een bento box samen te stellen. Voor sommigen is het voorbereiden van een bento lunch zelfs “een moment van harmonie in een verder chaotische en drukke werkweek”, aldus de New Yorkse advocate Megan Noh op haar blog bentozen.wordpress.com. Een blik op deze blog en je ziet direct wat een werk er in gaat zitten om een prachtige bento lunch voor te schotelen. Deze ‘maaltijden in een doos’ zien er stuk voor stuk prachtig uit. Gestileerd, vol kleur, vol variatie en voedzaam. Alles is precies gestyled in de lunchbox. Zoek je verder op internet kom je al gauw ware kunstwerkjes tegen om te bewonderen, voor inspiratie, hoe je het zelf kunt klaarmaken en natuurlijk de benodigdheden hiervoor. Van verschillende soorten lunchboxen tot speciale vormpjes en compartimenten om de lunch zo mooi mogelijk op te maken. Ook op YouTube kun je hele bereidingen van een bento box lunch voor bij zien komen. De een nog lekkerder, mooier en origineler dan de ander. Je zult nooit meer hetzelfde naar je lunchtrommeltje kijken!

Lees verder

• Hina Matsuri: Japans feestdag ter ere van de meisjes