Kaas in verschillende Europese landen in vroegere tijden

Kaas in verschillende Europese landen in vroegere tijden Kaas is voor zeer velen onderdeel van het dagelijkse voedsel. Maar hoe lang is dat al het geval? We weten dat het schaap al zo’n 12.000 jaar geleden getemd is als huisdier en dat de oude Egyptenaren al koeien hielden. Het is daarom aannemelijk dat vanaf zeer vroege tijd al kaas wordt gemaakt maar daar bestaat geen zekerheid over. In elk geval is kaas vanaf de middeleeuwen een belangrijk voedingsmiddel. Omdat kaas op veel verschillende manieren kan worden gemaakt had ook in vroegere tijden elk land en soms elke streek zijn eigen kaas.

Kaas maken in vroegere tijden

Melk werd in vroegere tijden bewaard in zakken en kruiken van leer, poreus aardewerk of hout. Waarschijnlijk is die melk telkens snel zuur geworden omdat de bewaarmogelijkheden niet de meest hygiënische waren. Een volgende stap was wellicht dat de wei (overtollig vocht) en wrongel (verzuurde melk) gescheiden werden waardoor een eenvoudige kaas ontstond. Hoe dit proces ontdekt en verder ontwikkeld is, is niet bekend maar wel is duidelijk dat omstreeks de derde eeuw voor Christus de kaasbereiding al op een verfijnde manier gebeurde. Romeinse soldaten kregen regelmatig een rantsoen kaas waardoor die zich over het hele Romeinse Rijk verspreidde.

Kaas belangrijk voor kloosterorden

In de Middeleeuwen werd kaas van groot belang voor de religieuze orden met hun vele vastendagen waarop geen vlees mocht worden gegeten. Verschillende kloosterorden ontwikkelden soorten kazen die nu nog bekend zijn. Kaas werd vanaf de middeleeuwen ook algemeen een belangrijk voedingsmiddel en ook over de grenzen heen verhandeld.

Verschillen in de Europese landen

Het bereiden van kazen ontwikkelde zich vanaf het verre verleden van toevallige ontdekkingen tot later verfijnde methoden. Elk land had daarbij zijn kenmerken. Na kaas voor de Romeinen was kaas vooral een product dat in kloosters werd gemaakt en gegeten. Maar ook werd kaas verhandeld of diende als betaalmiddel.

Frankrijk

Al in de Romeinse tijd was Frankrijk befaamd om zijn lekkere kazen. Rijke burgers in Rome aten de Franse Roquefort en Cantal. In de zevende en achtste eeuw werd de kaasbereiding vooral in de Franse kloosters verder ontwikkeld. Karel de Grote moedigde het maken van kaas aan omdat hij een groot liefhebber was. De door monniken ontwikkelde nieuwe soorten werden een dankbaar geschenk in vorstelijke kringen. Franse boeren gebruikten voor het kaasmaken veelal schapenmelk en geitenmelk.

Groot-Brittannië

Ook in Groot-Brittannië werd in de Romeinse tijd al kaas gemaakt. Door het groeiende aantal kloosters kwam de kaasmakerij in grote bloei. De hardste kaas werd gemaakt in de streek van Essex en Suffolk waar veel boter werd geproduceerd. Een rijmpje van die tijd luidt:

“Wie mij maakte, was niet wijzer,
Hij maakte me zo hard als ijzer.
Geen mes kan me snijden, geen vuur laat me zweten,
De hond blaft naar me, maar kan me niet eten.”

Aan het eind van de zeventiende eeuw werd in Londen een gilde van kaashandelaren opgericht. Kazen werden verscheept over rivieren en kanalen en zelfs over zee.

Italië

Aangezien de vroege Romeinen niet van verse melk hielden maakten ze er kaas van. Ze lieten de schapenmelk en geitenmelk met vijgensap schiften. Naast kaas als rantsoen voor de soldaten werd hij ook veel verwerkt in gerechten als kaas met honing in deeg, kaasbrood, kaastaart en er was zelfs snoepgoed van kaas. In de Middeleeuwen hielden voor het merendeel de Italiaanse religieuze gemeenschappen de kaasbereiding in stand. Rond de dertiende eeuw waren vooral de Gorgonzola en de Parmezaanse kaas zeer bekend.

Zwitserland

Reeds ver voor de jaartelling maakten de Keltische voorvaderen van de Zwitsers al kazen in ruwe kommen die boven het houtvuur werden gehouden. De wrongel werd met dennentakken gesneden met als resultaat een kaas met taaie korst die goed houdbaar was. Dat was ook nodig voor het eenzame leven in de bergen, soms maanden door sneeuw afgescheiden van de buitenwereld. In Zwitserland was kaas een graadmeter voor de welstand van de familie. Hoe meer kaas in de kelder hoe hoger de welstand. Het was ook gebruikelijk om geestelijken, arbeiders en ambachtslieden met kaas uit te betalen. Ook was het een traditioneel geschenk bij de geboorte van een kind.

Duitsland

In Duitsland werd eeuwenlang kaas gemaakt zonder stremsel wat een vroeg soort kwark opleverde. Pas vanaf de middeleeuwen werd stremsel gebruikt.

Nederland

Een eerste verwijzing naar het maken van kaas in Nederland gaat over kaas uit Friesland die gemaakt is voor Karel de Grote. Dat later op grote schaal kaas werd gemaakt is duidelijk omdat in Haarlem, Leiden en Leeuwarden kaaswagen werden opgericht waar het gewicht en de grootte van de kazen werden bepaald. De Nederlandse kaasmakers ontwikkelden kazen die goed houdbaar waren en daarom vervoerd konden worden over land naar Duitsland en over zee naar het Middellandse Zeegebied. Door de eeuwen heen werden kazen ook uitgevoerd naar verre streken als Oost-Indië en Zuid-Amerika.

Lees verder

© 2016 - 2024 Rickandie, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Kaasplateau, een hartig nagerechtKaasplateau, een hartig nagerechtEen kaasplateau of kaasplank doet het altijd goed. Neem een paar verschillende soorten kaas, toast, brood, boter, moster…
Hoe moet je een kaasschotel samenstellen?Hoe moet je een kaasschotel samenstellen?Hoe moet je een kaasschotel samenstellen? Wij geven je alle tips voor een perfecte kaasschotel: welke soorten kazen je m…
Wat je als zwangere juist wel en niet mag etenWat mag een zwangere vrouw nu juist wel eten in de 9 maanden en wat mag zij nu juist niet. Hieronder volgt een willekeur…
Is kaas gezond of ongezondIs kaas gezond of ongezondGemiddeld eten we als Nederlanders meer dan 19 kilo kaas per persoon per jaar. Een voorverpakt plakje kaas is meestal zo…

Diverse tips om goedkoop en gezond te etenDiverse tips om goedkoop en gezond te etenIedereen is er wel mee bekend: je wilt zo goedkoop mogelijk eten maar je wilt daarbij ook denken aan je gezondheid. Je h…
Rainforest Alliance Certified: Wat houdt dit keurmerk in?Rainforest Alliance Certified: Wat houdt dit keurmerk in?Diverse producten in de Nederlandse supermarkten zijn afkomstig uit ontwikkelingslanden. Hierbij kun je bijvoorbeeld den…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Zalazaksunca, Pixabay
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Kaas
  • http://www.zuivelonline.nl/zuivel/kaas/geschiedenis/
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Parmezaanse_kaas
Rickandie (1.164 artikelen)
Gepubliceerd: 24-10-2016
Rubriek: Eten en Drinken
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 4
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.