Wat zegt de etiquette over eten opdienen en eten?

Verschillende soorten gerechten en producten kun je op verschillende manieren eten. Wat zegt de etiquette hierover? Hoe serveer je bijvoorbeeld artisjokken of bouillon, en hoe eet je op een nette manier je oester? Er zijn duidelijke gedragsregels over zowel het serveren als het nuttigen van zogenaamd lastige en ook van eenvoudige gerechten.

Etiquette serveren en eten: van aardappel tot ei

Aardappelen

Je hebt gekookte, gebakken en gefrituurde aardappelen. De eerste categorie snijd je volgens de etiquette niet met een mes. Met een vork kun je ze in kleine partjes verdelen. De gebakken en gefrituurde aardappel mag je aan je vork prikken, of je schept deze met de holle kant van je vork.

Heb je te maken met een gepofte aardappel uit folie, dan mag je deze uit het folie halen (helemaal of gedeeltelijk) en vervolgens een diepe kruissnede maken met je mes. Vanuit deze snede ontdoe je de aardappel van de schil (met mes en vork) en kun je dingen als room toevoegen om de aardappel extra lekker te maken.

Artistjokken

Artisjokken serveer je met zure saus of met botersaus en hierbij doe je de saus in een apart kommetje. Je eet artistjokken volgens de etiquette als je met duim en wijsvinger de geschubde bladeren uittrekt, het blad in het sausje doopt (met de onderkant) en het zachte deel ervan uitzuigt. Wat je niet eet (de rest van de artisjok) leg je op een rand van je bord.

Asperges

Asperges serveer je normaal als voorgerecht in volle lengte (ook wel slierasperges genoemd). Je kunt ze naar een bord overhevelen (vanaf de serveerschaal) met een speciale aspergetang of met mes en vork. De onderkant van de asperge hoort rechtsonder op je bord te liggen.

Het eten van de asperge doe je met je handen: je neemt de dikke onderkant van de asperge tussen duim en wijsvinger (eventueel mag je het loshangende deel ondersteunen met je vork) en je zuigt het minder zachte deel van de asperge uit. Je hoeft een asperge niet geheel op te eten.

Bouillon en soep

Bouillon dien je op in een kop met een kleine lepel rechts op het schoteltje. Je mag lepelen en drinken van de bouillon. Soep eet je met een soeplepel en je schept deze niet helemaal vol. Roeren en blazen is volgens de etiquette uit den boze - je eet dan eerst van de randen de afgekoelde soep. Over het al dan niet leegdrinken of schuin houden van je bord bestaan geen eenduidige regels.

Ei

Een gekookt ei pel je, maar niet helemaal, en je eet het vervolgens uit de schaal. Serveren doe je in een eierdopje, met een kleine lepel. In plaats van pellen mag je ook het kopje eraf slaan.

Etiquette serveren en eten: brood

Als je luncht of ontbijt, zul je niet altijd je brood of boterham met mes en vork eten. Je legt het bestek echter wel neer. Verder zijn er wat betreft verschillende broodjes en broodsoorten verschillende etiquetteregels:

• Krentenbollen snijd je open en besmeer je met boter. Daarna mag je ze dichtklappen en uit de hand eten. Ditzelfde geldt voor broodjes nadat je ze hebt belegd.
• Boterhammen en sneden krentenbrood snijd je in partjes (een partje per keer) en je brengt elk partje met twee vingers naar je mond. Je kunt ook geheel met mes en vork eten.
• Broodjes mag je met de hand uit een schaal pakken.
• Stokbrood pak je per sneetje, maar van een heel stokbrood breek je steeds een klein stukje af.
• Volgens de etiquette dopen we geen brood in de soep.

Tot slot gebruik je een botermesje, zodat er geen restanten van ander beleg via een mes op de boter kunnen worden overgedragen.

Etiquette serveren en eten: groentes en fruit

Van aalbessen tot peren en van appels tot sla: groenten en fruit kennen hun eigen etiquette.

Bessen en druiven

Voor je bessen en druiven serveert, dien je deze te rissen (van de takjes af te halen). Je kunnt ze vervolgens oplepelen en eten. Mocht je niet geriste bessen of druiven geserveerd krijgen, dan dien je deze eerst compleet te rissen. Kruisbessen mag je met een nagel of mes van een sneetje voorzien en daarna uitzuigen.

Appels, peren en abrikozen

Je snijdt appels en peren in vier partjes en ontdoet ze van het klokhuis. Abrikozen eet je uit de hand - deze snijd of schil je niet.

Bananen

Je maakt met een mes een kleine inkeping in de top van de bananenschil en schilt de banaan in repen. Verwijder de gehele banaan en snijd deze in plakjes. Je kunt deze met een vork opprikken en eten.

Aardbeien, bramen en frambozen

Deze worden gewassen opgediend. Heb je een aardbei met kroontje? Pak deze bij het kroontje en hap ze af.

Sinaasappels en mandarijnen

Vaak doen we dit al volgens de etiquette: schillen (met de hand of met een mesje) en per partje opeten. In gezelschap is het netter om een mesje te gebruiken, zodat je niet te veel van de witte draden hoeft te verwijderen of 'af te pulken'. De grapefruit of pompelmoes zou je ook zo op kunnen dienen, maar volgens de etiquette hoort dit niet. In plaats daarvan snijd je hem horizontaal doormidden en dien je hem op. Met een mesje ga je langs het vruchtvlees en lepel je de halve partjes uit.

Radijsjes, doperwten, kapucijners en bonen

Je mag radijsjes uit de hand eten. Alle soorten bonen eet je met een holle vork. Grotere bonen mag je opprikken.

Sla

Je hoort sla niet te snijden maar met de hand te scheuren. Ook serveer je sla apart.

Bijzondere of afwijkende fruitsoorten en groentes

Meloen serveer je in schijven en je houdt de schijf met de linkerhand vast zodat je het vruchtvlees er in kleine stukken uit kunt scheppen met een lepel. Je hoort geen mes te gebruiken om de moot van de schil te snijden. Bij vijgen verwijder je harde stukjes en eet je deze uit de hand. Een maïskolf eet je met je handen en je bijt de korrels af. Pruimen ontdoe je van de schil en eet je uit de hand (je mag de schil er ook op laten).

Etiquette serveren en eten: pasta en rijst

Voor pasta en rijst gelden aparte regels voor het eten en serveren. Zo mag je kroepoek met de handen eten, mits je steeds een klein stukje afbreekt en opeet. Rijst kun je onder meer met stokjes eten of met een lepel.

Spaghetti

Spaghetti is qua pasta een verhaal apart. Normale pasta mag je met een lepel eten, maar spaghetti mag je niet snijden en moet je rollen. Hiervoor gebruik je een vork. Neem enkele slierten spaghetti, til je vork op, en hevel de spaghetti over op je lepel. Draai nu rondjes met de vork tot de spaghetti om de vork is gerold. Nu kun je het eten. Serveren doe je met een spaghettivork of een spaghettitang, zodat de spaghettidraden niet afbreken.

Etiquette serveren en eten: vlees en vis

Een kotelet, T-steak of ander vlees met bot eet je in principe met mes en vork. De enige uitzondering hierop is kip. Vleesfondue eet je altijd met een prik- en een eetvork: en deze twee gebruik je naar wat de naam zegt. En: alleen voor kinderen mag het vlees vooraf helemaal worden gesneden. Als volwassene eet je af en toe een beetje van het vlees, en dan weer van de bijgerechten (zoals groenten of aardappelen).

Slakken, vis en visgerechten

Slakken haal je met een prikkertje of speld uit een huisje. Vis eet je met visbestek. Ontdoe ze van de graatjes en eet dan het vlees op. Eet je kaviaar? Dit wordt geserveerd in een eenersoonsschaaltje of een kristallen schaal met een bak vergruizeld ijs. Je doet de kaviaar op een beboterd broodje en doet er naar smaak van citroensap op.

Kreeft houd je met links op het bord vast en met rechts gebruik je een kreeftvorkje. Mosselen eet je met de schelp in de linkerhand, terwijl je met rechts de inhoud eruit prikt. Oesters tot slot mag je uit de schelp zuigen.

Etiquette in het buitenland

In het buitenland kunnen andere regels gelden dan die wij kennen. In het buitenland wordt fruit bijvoorbeeld altijd uit de hand gegeten, terwijl we het hier in een fruitsalade zo op onze vork prikken. Kijk eens rustig om je heen wat de gewoonte is en probeer de rest te volgen. Het belangrijkste is dat je je eten op z'n manier binnenkrijgt dat het weinig troep geeft en je ervan kunt genieten.

Eten met stokjes

Je kunt vooraf oefenen of je kunt in een Aziatisch restaurant voor het eerst met stokjes proberen te eten. Het is een hele kunst, maar in principe kan iedereen hem zich eigen maken. Zelfs een gladde pinda is met stokjes te eten. Enkele tips: houd het onderste stukje vastgeklemd dussen je duim en je hand. Het tweede stokje pak je vast alsof je een potlood vasthoudt, dus tussen de wijsvinger en de punt van de duim. Het komt dan tegen de middelvinger te liggen. Je beweegt alleen de punt ervan naar de punt van het vastliggende stokje toe.