Wijn uit Zuid-Afrika

Wijn uit Zuid-Afrika doet het goed in Nederland: de namen zijn voor Nederlanders vaak eenvoudiger uit te spreken, maar de bijzondere spelling doet exotisch aan. Zuid-Afrika is door de verschillende bevolkingsgroepen met recht exotisch te noemen en verschillende immigrantenstromen hebben hun bijdrage geleverd aan de Zuid-Afrikaanse wijnbouw en keuken. Hierdoor past Zuid-Afrikaanse wijn bij veel verschillende gerechten en zelfs de barbecue.

• Achtergrond
• Herkomst
• De productie
• Waar past een Zuid-Afrikaanse wijn bij?

Achtergrond

Hoewel Nederland bepaald geen wijnland is, waren het toch de Nederlanders die de basis legden voor de Zuid-Afrikaanse wijnbouw. In 1652 startte de VOC met een post op Kaap de Goede Hoop om schepen richting Indië te verversen. Behalve groenten werden er ook druiven verbouwd. De wijn was echter nog niet bepaald goed.

Dit veranderde met de komst van gouverneur Simon van der Stel en de Hugenoten. Deze Franse protestanten waren naar Nederland gevlucht vanwege hun geloof en de wijnboeren werden door de VOC uitgezonden naar Zuid-Afrika. Dergelijke deskundigheid was hard nodig in de Zuid-Afrikaanse wijnbouw en zorgde voor een positieve impuls.

In de eeuwen na de Hugenoten gingen het bergop en bergaf met de wijn, maar het niveau is inmiddels zeer hoog geworden. Met de afschaffing van de Apartheid opende de Zuid-Afrikaanse wijnbouw zich voor de hele wereld.

Herkomst

Zuid-Afrikaanse wijn wordt verbouwd aan de zuidwestkust, rondom Kaapstad. Verder het land in is het te heet en te droog. Het klimaat aan de zuidwestkust is te vergelijken met het Middellandse Zeegebied. Er is voldoende zon en een lekkere wind vanuit de zee. 's Nachts daalt de temperatuur wat goed is voor het druivenaroma. Met een dergelijk stabiel klimaat is ook de kwaliteit van de wijn stabiel.

Indeling van het gebied

Het Zuid-Afrikaanse wijngebied is op te delen in twee geografische eenheden: Northern Cape en Western Cape. De meeste gebieden liggen in de Western Cape. Het gebied wordt verder opgedeeld vier regio's met redelijk grote klimaatverschillen.

1. De Coastal Region
2. Olifantsrivier: noordelijk van de Coastal Region
3. Breede River Valley: oostelijk van de Coastal Region
4. Klein Karoo: oostelijk van Breede River Valley

In Breede River Valley en Klein Karoo is het veel warmer en droger dan in de andere twee regio's.

Districten, wards en estates

De regio's worden in nog kleinere eenheden opgedeeld: allereerst districten, dan wards en als laatste estates (landgoederen). Een district is een gebied met meerdere boerderijen. Voorbeelden zijn Paarl, Stellenbosch (beide Coastal Region) en Robertson (Breede River Valley). Stellenbosch is het centrum van de Zuid-Afrikaanse wijnbouw en heeft zelfs een wijnuniversiteit. Stellenbosch is vernoemd naar het nabijgelegen dorpje dat al ten tijde van de VOC is gesticht met een opvallend Hollands aandoende bouwstijl. De wards zijn kleinere gebieden waar enkele boerderijen actief zijn. Voorbeelden zijn Franschhoek en Constantia. Een estate of landgoed is een wijngoed. Soms liggen er meerdere naast elkaar, maar ze zijn enkel onderdeel van hetzelfde landgoed als de bedrijfsvoering één is. Als het landgoed vermeld staat op het etiket, zijn daar de druiven verbouwd en is de wijn gerijpt in de kelders aldaar. Ruitersvlei is bijvoorbeeld een estate in Paarl district. De meeste namen van de landgoederen doen Hollands aan (bijv. Riebeeck, Goedgevonden, Kanonkop), maar er is ook Franse inbreng van de Hugenoten (zoals Lanzerac).

Naamsvoering

Om de naam van een bepaalde regio, district of ward te mogen voeren, moet de wijn aan allerlei eisen voldoen met betrekking tot druivenras en alcoholgehalte. Dit wordt aangegeven met "Wine of Origin" of "Wyn van Oorsprong". Exportwijnen worden gecontroleerd door de Wine & Spirit Board die gevestigd is in Nie Voorbij, vlakbij Stellenbosch. Deze geeft kwaliteitswijnen een zegel met identificatienummer en de term "certified" of "gecertifiseer". In Zuid-Afrika kan zowel Engels als Afrikaans op de etiketten worden gevoerd.

De productie

Omdat de seizoenen in Zuid-Afrika tegengesteld zijn aan die op het noordelijk halfrond, begint de wijnoogst al in februari en maart. De primeurs (van de Eerste Pluk) uit Zuid-Afrika verschijnen daarom voor de Europese primeurs. De vroegste oogst bestaat met name uit witte druiven. Dit is ook de hoofdmoot van de Zuid-Afrikaanse wijnproductie hoewel het aandeel is gedaald ten opzichte van blauwe druiven. Het druivenras steen ofwel chenin blanc neemt 18% voor zijn rekening, de sultana staat op 10% (voor rozijnen), gevolgd door de colombar, chardonnay en sauvignon blanc. De blauwe druivenrassen zijn met name de cabernet sauvignon (ca. 14%), shiraz, pinotage, merlot en cinsaut. Zoals te zien is, zijn de meeste rassen zijn van Franse oorsprong. De pinotage is een het enige echte Zuid-Afrikaanse ras: een kruising van pinot noir en hermitage/cinsaut.

Omvang van de productie

De totale grootte van alle Zuid-Afrikaanse wijngaarden is 100.000 hectare en daar komen jaarlijks enkele duizenden hectare bij. Hiermee is Zuid-Afrika een klein wijnland, de oppervlakte is net zo groot als de Bordeaux-streek.Op de wereldwijde markt is Zuid-Afrika goed voor slechts 3-4% van de totale wereldwijnproductie. Opvallend genoeg gaat er relatief veel Zuid-Afrikaanse wijn naar Nederland. Het staat met 17% van de export op de tweede plaats.

Er zijn 90 afzonderlijke estates en in totaal ruim 4600 wijnboeren. De meeste estates zijn van grote omvang; meer dan 100 hectare. Naast wijnproductie beheren landgoederen vaak ook een restaurant en een overnachtingsmogelijkheid. Er is veel samenwerking onder de wijnboeren, want er zijn zo'n 70 coöperaties die het grootste deel van de productie voor rekening nemen. De zelfstandige producenten leveren wijn van eigen wijngaarden en/of verwerken druiven van andere boeren.

Waar past een Zuid-Afrikaanse wijn bij?

Afhankelijk van het gerecht, is een Zuid-Afrikaanse wijn een goede keuze. De wijn komt natuurlijk het beste tot zijn recht in combinatie met Zuid-Afrikaanse kost. De Zuid-Afrikaanse keuken is een grote mengelmoes van Hollandse pot, Indische en Javaanse accenten en Franse, Britse, Duitse, Portugese en Griekse invloeden. Een echte wereldkeuken dus.

De meeste Zuid-Afrikanen eten vlees met rijst of aardappelen in combinatie met groenten en rauwkost. Verdere favorieten zijn bobotie (gehaktbrood met kerrie), gedroogde worst, vlees in het zuur en gedroogd fruit. De braai is een barbecue op z'n Zuid-Afrikaans. Bij al deze traditionele gerechten past een plaatselijke rode wijn, maar wit bij vis, schaal- of schelpdieren. Struisvogel combineert wel goed met rood.