De geschiedenis van hop

Hop is een drug die vrolijk maakt, zorgen verdrijft en mensen meegaand en nederig maakt, zo wisten de mensen in de Middeleeuwen. Hop heeft niet altijd in bier gezeten; er werden eerst andere kruiden gebruikt. Hop kan gewoon worden gegeten en heeft zelfs medicinale krachten. In de antieke tijd en in de Middeleeuwen werd hop regelmatig gerookt om in een roes te geraken. Deze roesdrang kan het eind van de Middeleeuwen makkelijker ingevuld worden; het zit namelijk in vrijwel alle biersoorten. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Hop in de Oudheid
• Hop als bieringrediënt
• Koning Gambrinus
• Gebruik hop Middeleeuwen
• Hop als mind control voor de massa
• Hop van de Middeleeuwen tot de 17e eeuw
• Geschiedenis hopgebruik van 17e eeuw tot nu

Hop in de Oudheid

Hop werd in de oudheid veel gebruikt. Joodse criminelen in Babylon dronken in de gevangenis gerstebier met hop om zich te beschermen tegen lepra. Plinius, die leefde in de eerste eeuw van onze jaartelling, beschreef dat de antieke Romeinen jonge hopscheuten als asperges aten. Ze werden daarnaast gebruikt in soepen. In Germaanse landen gaf men hop aan te drukke kinderen en tegen slapeloosheid. Bij oorpijn of zenuwpijn werd een kussen opgevuld met hopbellen. Een andere methode was om een hopbel in een doekje te doen waar het kind op moest sabbelen.

Hop als bieringrediënt

Hop als ingrediënt in bier komt het eerst voor op een oorkonde uit 768 die is ondertekend door Pepijn de Korte, de vader van Karel de Grote. Hop is een kruid dat het bier niet alleen bittere smaak geeft, maar ook de drinker laat wegsoezen in een hypnotische slaap. Voordat hop werd gebruikt, hanteerde men kruiden als lavendel, rozemarijn, salie, hyssop, rozen, lelies, laurier, melisse, frambozen nog veel meer andere kruiden om het bier smakelijk mee te maken.

Koning Gambrinus

Koning Gambrinus, de bierkoning van Brabant, zou voor het eerst hop door het bier hebben gedaan. Koning Gambrinus heeft echter nooit bestaan. Het was waarschijnlijk de bijnaam van iemand. Bier werd in de Middeleeuwen in kloosters gebrouwen. De plekken waar bier werd gebrouwen werden ´cambarii´ genoemd. Cambrinus of Ganbrinus zou van het woord ´cambarii´ afstammen. Een andere mogelijke verklaring is dat de schenker van koning Pepijjn, waarvan één Gambrinus heette, voor het eerst hop door het bier heeft gedaan. Een schenker was in de Middeleeuwen iemand aan het hof die de dranken voor de koning bereidde en inschonk.

Gebruik hop Middeleeuwen

In de Middeleeuwen was hop een veel gebruikte plant. Men gebruikte de bellen om te roken. Het is immers een narcotiserend kruid. Jonge opgekomen hopspruiten at men als asperges. De hopbellen werden in de Middeleeuwen steeds vaker voor het bier brouwen gebruikt. De bladeren van de hopplant dienden als runder- en schapenvoer. De stengels werden plat gemaakt en tot vezeltouwen verweven waarvan men zakken maakte. Daarnaast werden hopvezels als bindtouw gebruikt. Wat er van de plant over was werd gebruikt als brandstof en stro. Alles wat de hopplant produceerde werd gebruikt door de Middeleeuwers.

Hop als mind control voor de massa

In de 9e eeuw begonnen monniken hop te verbouwen om de libidoverlagende en kalmerende werking die ervan uitgaat. Het was in eerste instantie een geneeskruid. Kinderen werden ermee rustig gemaakt. Niet alleen kinderen werden lekker rustig gehouden door hop. Hildegard van Bingen, een vrouwelijke wetenschapper die in dienst van de Rooms Katholieke kerk werkte bepaalde dat gerstebier moest bereid worden met hop. Het kruid gaf volgens van Bingen aan mensen een treurige en melancholische stemming. Toen van Bingen over hop schreef was het inmiddels al een gebruik geworden het hypnotiserende kruid door het bier te doen. Het aanbieden van alcoholische dranken aan mensen was op zich een machtsinstrument om een volk te besturen en door de toevoeging van hop werd het een sterker middel om de massa in toom te houden. Door een bevolking hopdranken te geven, werden de mensen lekker rustig en zwijmelden ze weg in melancholische hersenspinsels zodat ze de macht van de kerk als onoverkomelijk gegeven accepteerden en zich ernaar voegden. Hetzelfde is vandaag de dag nog steeds gaande, ook al hebben er wat machtsverschuivingen plaats gevonden: hoe vaak hoor je alcoholdrinkers zeggen dat de wereld vol ellende is maar dat je er niets aan kan doen?

Hop van de Middeleeuwen tot de 17e eeuw

Niet alleen de Germanen gebruikten hop als rustgevend middel. De Indianen in Noord Amerika deden precies hetzelfde. Ze gebruikten het voorts als slaapmiddel, pijnbestrijder en gyneacologisch middel tegen borst- en baarmoederpijnen. In de 14e eeuw werd hop aan bieren toegevoegd die werden gebrouwen in Vlaanderen en Nederland. In Engeland heeft men hiermee gewacht tot de 16e eeuw, toen de Church of England eindelijk een deeld Rooms Katholieke kerk werd. Daarvoor hadden Henry VI en Henry VII tegen het gebruik van hop geageerd omdat het slecht is voor het volk. Paracelsus die leefde in het begin van de 16e eeuw, wees eveneens op de kalmerende en hypnotiserende werking van hop. Paracelsus heeft een belangrijke impuls gegeven aan de signatuurleer. Volgens deze geneeskundige visie wijst de gele kleur van de klierharen erop dat het spijsverteringsbevorderend is. In de hedendaagse fytotherapie is het een wetenschappelijk bewezen spijsverteringsbevorderend middel. In de traditionele volksgeneeskunde gebruikte men hop als maagversterkend middel. William Turner, een Engelse herborist uit de 16e eeuw, vond dat men de medicinale eigenschappen van hop onderschatte. John Gerard, een andere Engelse herborist en 20 jaar lang tijdgenoot van Turner, zag bier met hop als geneesdrank en niet als dorstlessend vocht. Nicholas Culpeper, een Engelse herborist en botanicus uit de 17e eeuw raadde hop aan bij leverinfectie of hepatitis, maag- en darminfecties, hoofdpijn, huidinfecties en om het bloed te zuiveren. Behalve hepatitis is de geneeskracht van hop bij al deze aandoeningen door hedendaagse wetenschappelijk bevestigd.

Geschiedenis hopgebruik van 17e eeuw tot nu

Hopplukkende mensen vielen sneller in slaap. Men vermoedt dat de etherische olie werd ingeademd of dat het aan de handen bleef kleven zodat het of via de huid werd opgenomen of op een later tijdstip via het eten naar binnen kwam. Een combinatie van deze drie mogelijkheden is niet uit te sluiten. Vrouwelijke hopplukkers vertoonden onregelmatige menstruatie. Of men menstrueerde te vroeg, of te laat. Daarnaast is de plant bij de vrouw libidoverhogend, in tegenstelling tot de man, waarvoor hop libidoverlagend is. Mannelijke hopplukkers kregen zelfs grotere borsten, zo constateerde men. Men zag deze werking maar wist de achtergrond niet; tegenwoordig wordt het libidomodulerende effect toegeschreven aan de fyto-oestrogenen in hop; dat zijn bio-identieke hormonen die de seksuele beleving veranderen. Heden ten dage worden oestrogenen uit hop gebruikt in de HRT, Hormone Replacement Therapy welke wordt gebruikt voor vrouwen met overgangsklachten en transseksuelen. Alfred Vogel, de beroemde 20e eeuwse kruidenexpert, raadde hopthee aan tegen overdreven sexuele prikkelingen en slapeloosheid. Hop heeft door de eeuwen heen een relatie behouden met het rustig worden en een veranderende sexuele beleving van mensen.

Lees verder

• De geschiedenis van speculaas
• De geschiedenis van suiker
• De geschiedenis van de bijbel
• De geneeskracht van Hop