Zelf boter maken

Zelf boter maken is veel eenvoudiger dan u denkt! Zelfgemaakte boter is "puur natuur", uniek van smaak en ook heel leuk om eens samen met de kinderen te doen!

Wat is boter eigenlijk?

We weten dat melk vet bevat, we noemen dat "room". Vetten zijn lichter dan water en daarom komt de room, bij verse melk, na een tijdje aan de oppervlakte drijven en kan er dan afgeschept worden. Boter bestaat uit "gebonden vetbolletjes" van de room.

Wat heb je nodig?

• een liter room
• een kwart liter karnemelk
• een goed afsluitbare bokaal of grote fles of vaatje met een inhoud van minstens 2 liter
• een thermometer
• een fijnmazige zeef
• twee (liefst houten) boterhamplankjes

Hoe doe je het?

Het aanzuren van de room

Giet een liter verse room in een wijde schaal of kom, voeg een kwart liter karnemelk toe en laat de schaal minstens 24 uur op kamertemperatuur staan. Normaal is de room daarna zuur en dik geworden, soms kan het iets langer duren. Let op, de room is NIET bedorven! Tekenen van bederf zijn een onaangename,"rotte" geur en smaak. Wanneer de room dik en zuur is geworden, zet u hem een tijdje in een koele kamer of in de koelkast. In de zomer moet de temperatuur van de room ongeveer 12 graden zijn, in de winter ongeveer 17 graden. Meet dit dus even na, want te warme room geeft een boter met een ranzige smaak en bij veel te koude room krijg je een kruimelige boter.

Het kloppen van de room

Giet de room (eventueel met behulp van een trechter) in een vaatje, grote pot of fles en sluit goed af. Nu gaat u de pot of fles voortdurend schudden. Het is niet de bedoeling dat u dit met grote kracht of zeer hevig doet! Het is wel de bedoeling dat de room voortdurend in beweging blijft! Dit schudden moet u ongeveer 20 tot 30 minuten volhouden,dan beginnen er zich aan het oppervlak boterklontjes te vertonen. U gaat nu door met schudden, maar wat langzamer, net zo lang tot de boterklontjes de grootte van flinke erwten hebben en er zich geen nieuwe klontjes meer vormen. Indien er na 30 minuten schudden nog geen boter te zien is, was de room waarschijnlijk te koud. Voeg dan een klein beetje warm water toe en ga door met schudden.

Afgieten

Als u denkt dat u genoeg geschud hebt, laat de fles of de pot dan nog een half uurtje op een koele plaats staan. Hierdoor komen ook de laatste restjes boter naar de oppervlakte drijven. Giet de inhoud van de pot of fles nu door een fijne zeef. De boter blijft achter in de zeef, het vocht dat overblijft is hele lekkere karnemelk!

Spoelen en kneden

Spoel de boter in de zeef nu eerst een flinke tijd onder koud stromend water. Het is de bedoeling om alle of zoveel mogelijk karnemelk uit de boter te verwijderen, anders zal ze snel ranzig worden. Na het eerste spoelen wordt de boter met behulp van 2 houten plankjes gekneed, alweer om er nog zoveel mogelijk restjes karnemelk uit te halen. Als u de plankjes eerst een tijdje laat weken in water, kleeft de boter minder en wordt het kneden gemakkelijker. Leg de boter tussen de twee plankjes en duw ze op elkaar. Draai regelmarig het bovenste plankje een beetje en even regelmatig draait u ook de boterklomp. Na een tijdje kneden spoelt u de boter weer onder koud stromend water en gaat dan weer kneden... In het begin van het kneden zal u zien dat het vocht dat u uit de boter perst, nog melkachtig is. Ga door met kneden en spoelen tot u slechts "zuiver water" uit de boter ziet te voorschijn komen. Op dat ogenblik kan u eventueel wat zout toevoegen (als u van gezouten boter houdt) en u gaat verder met kneden tot u zoveel mogelijk water eruit hebt geperst en de boter dus zo droog mogelijk

Vormen

Als u toevallig een botervorm bezit, kan u de boter nu in de vorm doen. Laat de botervorm altijd eerst weken in heet water en daarna kortstondig in koud water. Duw de boter goed aan in de vorm, anders hebt u luchtbellen die de houdbaarheid van de boter verkorten. Bezit u geen botervorm, dan kan u de boter vormen op 2 manieren:

• in een plastic vormpje, bv een leeg botervlootje of een leeg yoghurtpotje. Duw de boter zo goed mogelijk aan. Knip daarna met een scherpe schaar het vormpje op een of twee plaatsen door en verwijder het.
• met uw handen. Dompel eerst uw handen in zo heet mogelijk water, dan gaat het vormen veel beter. Vorm stevige balletjes of een stevige rechthoek.

Na het vormen verpakt u de boter in aluminiumfolie of in huishoudfolie.

Opmerkingen

Ipv te beginnen met room, kan u ook uitgaan van verse melk

Giet de verse melk in wijde kommen en zet op een koele plaats. De room zal bovenop komen drijven en kan afgeschept worden, de melk is daarna gewoon bruikbaar en drinkbaar. Men kan de room gedurende een dag of drie opsparen om een voldoende hoeveelheid bij elkaar te krijgen. Vaak is aanzuren dan niet meer of nog nauwelijks nodig.

Probeer ook eens met andere melk

Niet alleen koemelk leent zich tot het maken van boter, maar ook geitenmelk en schapenmelk zijn daar prima voor geschikt.
De boter zal iets witter zijn dan boter van koemelk, maar daar staat tegenover dat de opbrengst veel groter is.
Een liter room van koemelk levert ongeveer 200 gram boter op. Een liter room van schapenmelk levert 400 gram boter op!